Van creatieve chaos naar concrete innovatie

Effectieve begeleiding van creatieve processen

Van creatieve chaos naar concrete innovatie

Creatieve processen kunnen chaotisch en uitdagend zijn, vooral binnen gestructureerde contexten zoals zorg, overheid en onderwijs. Vanuit mijn onderzoek blijkt effectieve begeleiding essentieel om creatieve chaos om te zetten naar bruikbare innovaties. Hierbij is een balans nodig tussen divergerend (ideeën genereren) en convergerend denken (keuzes maken).

Introductie

Creatieve processen kunnen chaotisch en uitdagend zijn, vooral binnen gestructureerde omgevingen zoals zorg, overheid en onderwijs. Mijn onderzoek naar interprofessioneel samenwerken en creatieve processen toont aan dat effectieve begeleiding essentieel is om chaos om te zetten in bruikbare innovaties.

Divergeren en convergeren: de balans

Effectieve creatieve processen bestaan uit afwisselende fasen van divergerend (ideeën genereren) en convergerend (keuzes maken) denken. Hierbij kan het Double Diamond-model een nuttige leidraad bieden.

Double Diamond-model uitgelegd

Het Double Diamond-model heeft vier fasen:

Ontdekken / Inleven (verkennen van problemen en kansen): Wie is mijn doelgroep, wat zijn de pijnpunten en drijfveren?
Definiëren (focus bepalen): Wat is het probleem achter het probleem? Waar heb je invloed?
Ontwikkelen (ideeën genereren): Creeer samen met je doelgroep en stakeholders!
Leveren (ideeën uitwerken en implementeren): Prototype en test je idee en maak een plan!

Het regisserend ontwerpen

Uit mijn onderzoek blijkt dat professionals effectief zijn als zij expliciet verschillende rollen innemen:

Onderzoeker
Creatief maker
Strategisch verbinder
Reflectief leider

Coachen en faciliteren

Om dit te begeleiden moet je soms van coach-stijl veranderen. Voorkom de “allesweter”-modus. Want juist de oplossing nog onbekend laten geeft creatieiviteit. Wissel af tussen journalist (vraag door) en quizmaster (open vragen). Gebruik soms de sportcoach-pet: Benoem wat er gebeurt en juich als er een goal gemaakt wordt. Balanceer met een gidsfunctie die de richting weer wijst.

Boundary spanning

Leg bruggen tussen verschillende disciplines, teams of organisaties om samenwerking te verbeteren en kennisuitwisseling te stimuleren. Dit kan bevorderd worden door boundary spanning objecten te gebruiken: tools en technieken zoals gemeenschappelijke terminologie, visuele modellen of gedeelde activiteiten Doel: Het creëren van gedeelde betekenis en begrip tussen doelgroep, design-team en stakeholders om over elkaars grenzen (boundaries) heen te kunnen stappen.

Scaffolding creativiteit

Mijn onderzoek toont aan dat een combinatie van geleidelijke introductie (“zacht inmasseren”) en directe confrontatie (“duik in het diepe”) effectief is om verschillende leervoorkeuren aan te spreken en innovatie te stimuleren.

Werkende principes en succesfactoren

🎭 Wissel geleidelijke en disruptieve aanpakken af.
🌉 Gebruik boundary-spanning objecten om verschillende disciplines te verbinden.
🔄 Stimuleer een flexibel, iteratief denkproces.
🤹‍♂️ Jongleer bewust met onderzoek-paradigma’s en perspectieven.
🔎 Maak remmingen (monsters) bespreekbaar.
🧠 Zorg voor psychologische veiligheid.
✨ Pas Muzische werkvormen zoals theatersporttechnieken toe voor reflectie (‘ja-en’-mentaliteit).

Propositie:

Wil je eens 🌲sparren over innovatie en (team)prestatie? Neem gerust contact met me op. Naast actief in (HBO)-onderwijs ben ik ook adviseur innovatie en design(thinking) voor (digitale) teams.